غذای خرگوش خانگی - اصول تغذیه سالم و مناسب

خرگوش‌ها حیواناتی علف‌خوار هستند و یونجه و علف باکیفیت و تازه بخش عمده‌ای از رژیم غذایی این حیوانات را تشکیل می‌دهند. سیستم گوارشی خرگوش برای عملکرد درست خود به این علوفه احتیاج دارد. بنابراین تهیه غذای سالم با بهترین کیفیت برای خرگوش بسیار مهم است. برای کسب اطلاعات بیشتر درمورد بهترین و سالم‌ترین غذا برای خرگوش خود، این مطلب را از دست ندهید.

سیستم گوارش خرگوش‌ها
خرگوش‌ها مانند سایر حیوانات به ترکیبی از کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها، پروتئین‌ها، مواد معدنی، ویتامین‌ها و آب نیاز دارند. البته، نیازها بر اساس گونه، سن، سلامتی و تغییرات مرتبط با بارداری متفاوت هستند. در ادامه چند واقعیت مهم درمورد عملکرد سیستم گوارشی و نیازهای تغذیه‌ای خرگوش آورده شده‌اند:

دستگاه گوارش خرگوش حساس است و تغییر رژیم غذایی باعث استاز گوارشی (استاز دستگاه گوارش یعنی آب و غذا نمی‌توانند با سرعت منظم از روده حیوان خانگی عبور کنند) این حیوان بامزه می‌شود. هنگامی که این اتفاق میفتد، میزان هضم غذا کاهش می‌یابد و باعث مشکلات جدی یا حتی مرگ خرگوش شما می‌شود.
خرگوش‌ها برای حفظ سلامت دستگاه گوارش به فیبر زیادی در رژیم غذایی خود نیاز دارند.
یونجه برای سلامت دندان خرگوش مهم است؛ زیرا جویدن مکرر به سایش دندان‌های در حال رشد آن‌ها کمک می‌کند.
خرگوش‌ها برخی از مواد مغذی موردنیاز خود را ازطریق مدفوع تأمین می‌کنند.
 

مواد مغذی رژیم غذایی متعادل
یکی از نکات مهم در تهیه غذای خرگوش، توجه به مواد مغذی و متعادل بودن رژیم غذایی است. بیایید نگاهی گذرا به نیازهای غذایی اساسی خرگوش بیندازیم:

پروتئین‌ها: پروتئین‌ها مهم هستند؛ زیرا اسیدهای آمینه ضروری و غیرضروری را فراهم می‌کنند. خرگوش‌ها به‌ویژه به اسیدهای آمینه ضروری ازجمله لیزین، لوسین، والین، متیونین و ایزولوسین نیاز دارند. مقدار اسیدهای آمینه موردنیاز تحت تأثیر عوامل مختلف مانند سن خرگوش، بارداری یا شیردهی او تغییر می‌کند. خرگوش بالغ، سالم و عقیم‌شده نسبت به خرگوش‌های در حال رشد یا باردار به پروتئین (و اسیدهای آمینه) کمتری نیاز دارد. درواقع، درحالی‌که پروتئین بخش مهمی از رژیم غذایی خرگوش‌ها است، مصرف بیش‌ازحد آن باعث فعالیت زیاد کلیه‌ها می‌شود. بنابراین توجه به مقدار مصرف پروتئین‌ها در رژیم غذایی خرگوش‌ها بسیار مهم است.

چربی‌ها: خرگوش‌ها در رژیم غذایی خود به چربی زیادی نیاز ندارند. اما خرگوش شیرده به‌خاطر شیردهی به چربی بیشتری نیاز دارد. مصرف بیش‌ازحد چربی باعث افزایش وزن غیرضروری و مشکلات سلامتی می‌شود.

فیبرها: مصرف فیبر برای خرگوش‌ها خیلی اهمیت دارد. آن‌ها به مقادیر زیادی فیبر نیاز دارند تا دستگاه گوارش آن‌ها به‌درستی کار کند. فیبر بسیار کم می‌تواند منجر به بیماری‌های دستگاه گوارش و جلوگیری از تولید ویتامین‌های مهم شود.

ویتامین‌ها: ویتامین‌ها، به‌ویژه ویتامین‌های آ، دی، و ای، باید در رژیم غذایی خرگوش‌ها قرار داده شوند. خرگوش‌ها می‌توانند ویتامین‌های ب و پتاسیم را تولید کنند. درصورت تغذیه با مکمل پلت و مقادیر زیاد یونجه، باید مراقب باشید مسمومیت ویتامین آ اتفاق نیفتد.

مواد معدنی: مواد معدنی زیادی وجود دارند که می‌توانند برای خرگوش‌ها مفید باشند. اما در میان آن‌ها، کلسیم و فسفر از اهمیت زیادی برخوردار هستند. سن و وضعیت باروری خرگوش بر میزان غذای موردنیاز او تأثیر می‌گذارند. کلسیم را می‌توان ازطریق یونجه تأمین کرد. فسفر در غلاتی مانند سبوس گندم موجود است. بااین‌حال، برخی از میوه‌ها و سبزیجات نیز حاوی کلسیم و فسفر هستند. وجود مواد سفید در ادرار خرگوش‌ها، نشان‌دهنده مصرف زیاد کلسیم است. مصرف زیاد این ماده معدنی باعث مشکلات کلیوی و مجاری ادراری می‌شود. بنابراین اگر درمورد مقدار کلسیم مصرفی خرگوش خود نگران هستید، حتماً با دامپزشک تماس بگیرید.
 

نیازهای غذایی خرگوش‌ها
عملکرد سیستم گوارشی خرگوش‌ها نسبتاً پیچیده‌ است. درواقع، دستگاه گوارش خرگوش ازنظر فیزیولوژیکی بیشتر شبیه دستگاه گوارش اسب است تا جوندگان یا سایر پستانداران کوچک! در طبیعت، خرگوش‌ها گهگاه از علف‌های مختلف، گیاهان برگ‌دار، جوانه‌ها،‌ پوست‌ها، شاخه‌ها، میوه‌ها یا دانه‌ها تغذیه می‌کنند. بااین‌حال، خرگوش‌های مختلف متفاوت هستند و عواملی ازجمله سن، بیماری‌ها،‌ وزن و ... بر رژیم‌ غذایی خرگوش‌ها تأثیر می‌گذارند. دامپزشک می‌تواند رژیم غذایی مناسبی برای خرگوش شما پیشنهاد دهد.

به‌طور کلی، رژیم غذایی خرگوش‌های خانگی عمدتاً از یونجه یا علف (حدود 80 درصد)، سبزیجات و مقدار کمی پلت تشکیل شده است. در ادامه به توضیح هر یک از این مواد غذایی می‌پردازیم:

یونجه یا علف
بهترین غذا برای خرگوش‌ها یونجه یا علف باکیفیت است که 80 درصد رژیم غذایی خرگوش را تشکیل می‌دهد. یونجه باعث تعادل خوب فلور روده شده، مانع از انسداد فولیکول مو می‌شود و با تقویت جویدن، از مشکلات جدی دندان جلوگیری می‌کند. علاوه بر این، یونجه مانع از کسالت خرگوش شما می‌شود. خرگوش‌ها به‌عنوان حیواناتی که دائماً در حال چرا هستند، باید روزانه مقدار زیادی یونجه تازه مصرف کنند. یونجه علفی سرشار از ویتامین آ، دی و همچنین پروتئین و سایر مواد مغذی است.

انواع سبزیجات
به‌طور کلی، یک خرگوش سالم به‌ازای هر 2 کیلوگرم وزن بدن، حدود 1 تا 2 فنجان سبزی مصرف می‌کند. نژادهای کوچک‌تر مانند خرگوش‌های مینیاتوری نباید بیش از 1 فنجان سبزی در روز مصرف کنند.

تنوع، چاشنی زندگی است. بنابراین بهتر است در طول روز از 2 یا 3 سبزی مختلف در رژیم غذایی خرگوش خود استفاده کنید. بااین‌حال، توصیه می‌کنیم با یک نوع سبزی شروع کرده و علائم ناراحتی معده مانند اسهال را بررسی کنید. هنگامی که متوجه شدید سبزی مورداستفاده با سیستم گوارشی خرگوش سازگار است، استفاده از مقادیر بیشتر آن بلامانع است. برخی از سبزیجات برای مصرف روزانه بهتر هستند، درحالی‌که برخی دیگر را باید کمتر (هفته‌ای یک یا دو بار) استفاده کنید.

به خرگوش خود تخمه، آجیل، ذرت یا سیب‌زمینی ندهید؛ زیرا ممکن است باعث مشکلات گوارشی جدی شوند. به یاد داشته باشید، خرگوش‌ها سیستم گوارشی بسیار حساسی دارند!

سبزیجاتی ازقبیل فلفل دلمه‌ای، کلم بوک‌چوی، کلم بروکسل، برگ هویج، خیار، کاسنی فرنگی،‌ اسکارول (از خانواده کاهو)، رازیانه، ریحان، گشنیز، شوید، نعناع، پونه کوهی، جعفری، رزماری، مریم‌گلی، آویشن، کاهوهای مختلف، برگ بامیه، برگ تربچه،‌ جوانه یونجه، جوانه شبدر، کدو سبز، شاهی‌،‌ علف گندم را می‌توانید به‌صورت روزانه به خرگوش خود بدهید.

سبزیجاتی ازجمله کلم بروکلی (فقط ساقه و برگ)، هویج، برگ چغندر، شبدر، کولارد سبز (نوعی کلم)، سبزی قاصدک،‌ کلم‌‌ پیچ، اسفناج را می‌توانید به‌صورت هفتگی به خرگوش خود بدهید.

سبزیجاتی مانند تره، پیازچه و پیاز را به‌هیچ عنوان نباید به خرگوش بدهید؛‌ زیرا باعث ناهنجاری‌های خونی می‌شوند.

انواع میوه‌ها
درحالی‌که برخی از سبزیجات را می‌توان به‌صورت روزانه در رژیم غذایی خرگوش‌ها قرار داد، میوه‌ها را باید به مقدار کم (یک یا دو بار در هفته و در مقادیر کم) به این حیوانات داد. یک یا دو قاشق غذاخوری میوه به ازای هر 2 کیلوگرم وزن بدن خرگوش کافی است. به یاد داشته باشید، میوه‌ها مملو از قند هستند و مصرف بیش‌ازحد آن برای خرگوش‌ها مناسب نیست و باعث افزایش وزن یا ناراحتی‌های گوارشی می‌شود.

پلت‌ها یا گلوله مخصوص
به یاد داشته باشید، پلت‌ها فقط باید بخش کوچکی از رژیم غذایی روزانه خرگوش‌ها را تشکیل دهند. این خوراکی‌ها را می‌توانید از فروشگاه‌های لوازم حیوانات خانگی تهیه کنید. پلت یا گلوله مخصوص حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی موردنیاز است و جزو خوراکی‌های مفید برای خرگوش محسوب می‌شود. بهترین نمونه‌های پلت برای خرگوش‌ها، پلت‌هایی با فیبر بالا و پروتئین کم و پلت‌های سبز بر پایه علوفه خشک هستند؛ زیرا سایر پلت‌ها باعث چاقی خرگوش‌ها و مشکلات گوارشی آن‌ها می‌شوند. به‌علاوه هنگام انتخاب غذای پلت‌شده به محتویات آن دقت کنید. پلت‌ها نباید حاوی دانه‌ها، میوه‌های خشک و آجیل‌ها باشند. نکته مهم دیگر در هنگام خرید پلت توجه به برچسب مواد غذایی است. برچسب کالری باید بر اساس فرمول زیر باشد:

میزان چربی کمتر از 2 درصد
حداقل 18 درصد فیبر (هر چند 20-25 درصد عالی است)
درصد پروتئین بین 14-15 درصد
کلسیم زیر 1 درصد
 

آب
آب خنک باید همیشه در دسترس خرگوش باشد. در هوای گرم می‌توانید تکه‌ای یخ در ظرف آب او بیندازید. اگر خرگوش شما به‌اندازه کافی آب نمی‌نوشد، بهتر است از کاهو و سبزیجات پر آب برای جلوگیری از کم‌آبی بدن او استفاده کنید.

خوراکی‌های تشویقی
برای آموزش خرگوش‌ها همیشه وجود خوراکی‌های تشویقی لازم است. درنتیجه استفاده از خوراکی‌های تشویقی مانند برخی از میوه‌های شیرین، پلت‌های مخصوص تشویقی و آجیل‌ها گزینه مناسبی هستند. البته خوراکی تشویقی به‌میزان زیاد نباید مصرف شود؛ زیرا خوراکی‌های شیرین موجب چاقی خرگوش‌ها می‌شوند. میوه‌هایی مانند توت‌فرنگی، هویج، آناناس، موز و میوه‌های بدون هسته گزینه مناسبی برای خوراکی تشویقی خرگوش‌ها محسوب می‌شوند.

همچنین استفاده از کربوهیدرات‌هایی که قند زیادی دارند مانند برنج، پاستا، کلوچه، نان، بیسکویت نیز به‌عنوان خوراکی تشویقی مناسب است.

مقدار غذای مصرفی خرگوش‌ها
میزان غذای هر خرگوش به عوامل مختلف ازجمله سن، نژاد، جنسیت و‌ باردار بودن بستگی دارد. معمولاً خرگوش‌ها در طول شبانه‌روز 2 وعده غذای اصلی مصرف می‌کنند. حجم این دو وعده با توجه به فاکتورهای مختلف می‌تواند تغییر کند. به‌طور کلی،‌ ‌به‌ازای هر کیلوگرم وزن خرگوش، 50 گرم میوه یا سبزیجات برای او لازم است. اگر پلت آماده به خرگوش می‌دهید، باید میزان آن 30 گرم در روز به‌ازای هر کیلوگرم وزن خرگوش باشد. لازم به ذکر است، آب و یونجه باید به‌صورت دائم در دسترس او باشند. حدود 80 درصد تغذیه خرگوش باید یونجه و علوفه باشد و تنها 20 درصد آن به میوه و سایر خوراکی‌ها اختصاص داده می‌شود.

غذاهای ممنوعه برای خرگوش
همان‌طور که گفتیم، یونجه و علف تازه بخش عمده تغذیه خرگوش را تشکیل می‌دهند. اما برخی خوراکی‌ها برای خرگوش مضر هستند و باعث ابتلای او به بیماری‌های متعدد می‌شوند. غذاهای مضر برای خرگوش‌ها عبارت‌اند از:‌

تنقلات مانند چیپس، پفک، شکلات و ...
مواد غذایی حاوی غلات مانند نان و ماکارونی
سیب‌زمینی، پیاز و گوجه
گل و گیاهان آپارتمانی و گیاهان سمی مانند سوسن، زنبق، نرگس، کاج، سرخس، پیچک و ...
 

نکات مهم درمورد تغذیه خرگوش‌ها
خرگوش‌ها حیوانات گیاه‌خواری هستند که نیازهای تغذیه‌ای و سیستم گوارشی منحصربه‌فردی دارند. تغذیه این حیوانات بامزه و نحوه غذا دادن به آن‌ها در سلامتی و شادابی آن‌ها بسیار تأثیرگذار است. در ادامه نکات مهمی که باید در حین تغذیه این حیوانات بازیگوش در نظر بگیرید، ذکر شده‌اند:

نژادهای مختلف خرگوش‌ها نیازهای غذایی متفاوتی دارند. برای آگاهی از نیازهای غذایی مختص نژاد خرگوش خود حتماً با دامپزشک مشورت کنید. همچنین خرگوش‌هایی که باردار، شیرده یا بیمار هستند نیز نیازهای غذایی خاصی دارند.
مدفوع خرگوش شما می‌تواند اطلاعات مهمی درمورد سلامت خرگوش به شما بدهد. مدفوع طبیعی خرگوش، گرد است. مدفوع نرم، بدشکل یا به‌هم‌ چسبیده نشانگر ناراحتی گوارشی است. اگر مدفوع خرگوش شما غیرطبیعی است بلافاصله به دامپزشک اطلاع دهید.
خرگوش‌ها برای حفظ سلامت دندان‌های در حال رشد خود باید دائم در حال جویدن باشند. بنابراین اسباب‌بازی‌های جویدنی باید همیشه در دسترس خرگوش باشند. اسباب‌بازی‌های چوبی در این مواقع بهترین انتخاب هستند.

سبزیجات مورداستفاده به‌عنوان غذای خرگوش باید تازه باشند. سبزیجات خراب و حتی آن‌هایی که کمی پلاسیده هستند باعث ناراحتی سیستم گوارشی حساس خرگوش می‌شوند. همچنین بهتر است سبزیجات را به شکل مرطوب به خرگوش بدهید. رطوبت موجود در سبزیجات، مقداری از آب موردنیاز روده خرگوش را فراهم می‌کند.
مقدار کل سبزیجات روزانه را نصف کنید. نصف مواد غذایی را صبح و نصف دیگر آن را هنگام عصر به خرگوش خود بدهید. بهتر است به خرگوش خود سه نوع مختلف از سبزیجات را در طول روز بدهید و توجه داشته باشید که حداقل یک سبزی سرشار از ویتامین آ در رژیم غذایی روزانه او قرار دهید.
سبزیجات جدید را یک‌به‌یک در رژیم غذایی خرگوش خود قرار دهید تا از ناراحتی‌های گوارشی جلوگیری کنید. قبل از دادن میوه و سبزی به خرگوش خود، آن را کاملاً بشویید.
میزان غذای موردنیاز خرگوش بستگی به سن، جنس، شیوه زندگی و سلامت عمومی او دارد.
همیشه بر میزان غذا و آبی که خرگوش می‌خورد، نظارت داشته باشید. اگر عادت‌های غذایی او تغییر کرد، بلافاصله با دامپزشک مشورت کنید؛ زیرا ممکن است حیوان خانگی شما بیماری جدی‌ای داشته باشد.
خرگوش‌ها دو نوع مدفوع تولید می‌کنند: مدفوع سفت و مدفوع نرم‌تر. آن‌ها مدفوع نرم‌تر خود را مستقیماً می‌خورند. خوردن این نوع مدفوع از ضروریات رژیم غذایی آن‌ها است.
برخی از سبزیجات برگ‌دار مانند جعفری و کلم پیچ باید در مقادیر محدود به خرگوش داده شوند؛ زیرا کلسیم بالایی دارند. درصورت تغذیه بیش‌ازحد از این سبزیجات، حیوان خانگی شما دچار سنگ مثانه می‌شود. سایر سبزیجات قابل‌قبول عبارت‌اند از کلم بروکلی، فلفل سبز و کدو.